Lees het boek Systemisch Transitiemanagement!

Peter Senge en Bert Hellinger

Peters Senge’s baanbrekende boek ‘De vijfde discipline’ verscheen eind jaren negentig. Hij introduceerde daarmee het systeemdenken, waarmee we in staat zijn om over individuele processen heen te kijken en patronen tussen processen te herkennen.
Een man uit een heel ander werkveld, begon eind jaren negentig zijn kennis over het systemisch werk te publiceren. Deze meneer heette Bert Hellinger, vooral bekend geworden door familieopstellingen. Dit systemisch werk is de afgelopen decennia doorontwikkeld en geïntroduceerd in organisaties.

Systeemdenken en systemisch werk

Waarschijnlijk hebben de beide beroemdheden elkaar nooit gekend, maar inmiddels ben ik er wel achter dat het systeemdenken en het systemisch werk grote overeenkomsten in zich heeft, en dat beide theorieën elkaar versterken. De houdingen, overtuigingen en mentale modellen in Senge’s theorie kunnen het gevolg zijn van een blokkade in een van de drie basisprincipes van het systeem in Hellingers theorie: Insluiting, Ordening, Uitwisseling. En als je weet welke systemische blokkades de houdingen, overtuigingen en mentale modellen veroorzaken, dan kun je daar op interveniëren.

Kijk, en dán maak je stappen.

Als Senge Hellinger had gekend, dan had hij het systemisch werk vast opgenomen in zijn Vijfde Discipline Praktijkboek. Maar dat is niet zo, en dus moeten we ze zelf maar bij elkaar brengen. De komende tijd gaan we hier eens op studeren, maar in de tussentijd hier alvast een fijne boekentip:

Systemisch Transitie Management

Systemisch Transitiemanagement door Maaike Thiecke en Bianca van Leeuwen baseert zich op de systemische basisprincipes Insluiting, Ordening en Uitwisseling van Hellinger. De auteurs leggen een proces in de onderstroom bloot van ‘de organisatie in verandering’. Ze kijken vanuit het systeem ‘organisatie’ naar de taal die individuen gebruiken, en wat dit vervolgens weer zegt over de fase van de verandering in de onderstroom. Fascinerend!

De auteurs beschrijven in Systemisch Transitiemanagement vijf fases die een verandering in de organisatie doorloopt in de onderstroom:
1. Urgentie
2. Loslaten
3. Niet-weten
4. Creatie
5. Nieuw begin
En vervolgens start er weer een nieuwe verandering in de onderstroom, omdat het systeem immers altijd in beweging is. Dus begin je weer van voren af aan met Urgentie.

Urgentie:
Ons menselijk brein heeft altijd een gevoel van urgentie nodig, anders blijven we veilig zitten waar we zitten.
Loslaten:
Er moet eerst een deur sluiten voordat de ander opengaat. Er moet afscheid genomen worden van het oude, voordat je als organisatie een frisse start kunt maken in het nieuwe.
Het niet-weten:
Hier zit de worsteling van de groep, daar vinden we het conflict, het gevoel van chaos, de wrijving. Je zit niet meer in de oude situatie, en je weet niet hoe de nieuwe situatie eruit ziet. Drama! En als je daar eenmaal door bent gekomen, dan kom je bij:
Creatie:
Wilde experimenten, creativiteit, gekke ideeën, uitproberen en fouten maken.

Om uiteindelijk bij het nieuwe begin te komen, waarbij je werkafspraken maakt en het nieuwe normaal borgt in systemen en processen. 

Vertegenwoordigers van fase onderstroom

De auteurs geven aan dat elk van deze fase als het ware een eigen taal heeft. En dat verklaart waarom er altijd gedoe is tussen voortrekkers en achterblijvers, tussen drammers en vroeger-fans en tussen paniekzaaiers en jonge honden.

Dat komt, zeggen de auteurs van dit boek, omdat deze mensen allemaal vertegenwoordigers zijn van verschillende fases van verandering in de onderstroom….

Stilte….

Nog een keer: Dat komt omdat deze mensen allemaal vertegenwoordigers zijn van verschillende fases van de verandering in de onderstroom….

Kippenvel, echt waar.

Een drammer is de vertegenwoordiger van de urgentie, omdat ‘drammers’ voorzien dat de organisatie de verandering écht door moet gaan voeren. Zij voelen de urgentie veel meer dan de rest.
Vroeger-fans zien beter dan anderen dat er iets meegenomen moet worden van het oude, of juist iets losgelaten moet worden uit het oude, om een stap verder te kunnen maken.
Paniekzaaiers zijn de vertegenwoordigers van het niet-weten. Zij verwoorden welke zaken nog moeten worden opgepakt, zij zien welke problemen nog moeten worden aangepakt, voordat je verder kunt.
De jonge honden representeren de creatiefase. Niets is gek genoeg en als het te gek wordt en ze op hun bek gaan, stoffen ze zichzelf af, en gaan weer verder met wat ze hebben geleerd.

Geen gedoe, slechts taal... 

En als je zo leert kijken naar het systeem, dan bestaat gedoe, weerstand en chaos helemaal niet. Het is slechts de taal van het systeem dat gehoord moet worden. Systemisch werk en systeemdenken gaan hier naadloos in elkaar over.

Het zal je niet verbazen, maar ik vind dat iedereen die zich maar een beetje verdiept in verandermanagement of organisatieontwikkeling het boek Systemisch Transitie Management móet lezen. Wat je er vervolgens mee doet, zal me een zorg zijn. Maar deze inzichten zijn een góuden aanvulling op het systeemdenken, echt waar.